CARTADITALIA verscheen voor het eerst in 2008 in Stockholm als tweetalige uitgave (Italiaans/ Zweeds). De publicatie werd in 2015 vanuit Brussel voortgezet, in een nieuw grafisch jasje en als viertalige editie (Italiaans, Frans, Nederlands en Engels).
De oorspronkelijke opzet van CARTADITALIA is hetzelfde gebleven: een internationaal publiek een overzicht bieden, een soort ‘landkaart’ (vandaar de titel), om zich te kunnen oriënteren binnen de verschillende disciplines van de hedendaagse Italiaanse cultuur. Kortom, CARTADITALIA streeft ernaar een beeld te schetsen van het Italië in de beginjaren van het nieuwe millennium aan de hand van een doordachte analyse van de meest relevante culturele manifestaties. Dat verklaart de keuze van de formule: monografische nummers, altijd onder auspiciën van de beste specialisten op elk vakgebied.
CARTADITALIA N°5: ITALIAANSE LITERATUUR: DE NIEUWE EEUW
Na tien jaar zet CARTADITALIA een punt achter de Brusselse serie met, opnieuw, een nummer over literatuur, met het ambitieuze doel de balans op te maken van de huidige stand van de romanliteratuur, poëzie en essayistiek in Italië, in een periode waarin er een sterke toename is van inventarisaties en pogingen het nieuwste literaire aanbod op een kritische manier te categoriseren. Het thema van het eerste (2009) en het laatste (2019) nummer zijn niet toevallig gekozen; in weerwil van allerlei geluiden dat de literatuur haar centrale positie heeft verloren en er volop wordt geklaagd dat zij onverbiddelijk is afgedwaald en/of zich onder invloed van het overweldigende multimedia-aanbod heeft ‘verdund’, geloven wij dat de literatuur, ondanks de wisselwerking met andere expressievormen, een krachtige eigen identiteit blijft houden, met haar eigen vormen en structuren. En dat zij dus ook uitermate belangrijk blijft voor het kenschetsen van de Italiaanse cultuur die CARTADITALIA op een kritische manier wil verkennen. Italiaanse of buitenlandse lezers die erachter willen komen welke literatuur er tegenwoordig zoal in Italië wordt uitgegeven, vinden in dit door Emanuele Zinato in samenwerking met Valentino Baldi, Marianna Marrucci en Morena Marsilio verzorgde nummer geen uitputtende inventarisatie, maar wel een aantal selectieve – voor discussie vatbare – verkenningen die willen uitnodigen tot een uitgebreider kritisch debat over de hedendaagse letterkunde.
CARTADITALIA N°4: GRAPHIC NOVEL EN ITALIAANSE STRIP
Tot de tweede categorie behoort dit laatste nummer over de graphic novel, een nieuw fenomeen dat pas in de laatste jaren en, dat moet gezegd, met een zekere brutaliteit is opgekomen in de culturele en uitgeverswereld. In de nieuwe serie van CARTADITALIA, uitgegeven in Brussel, de hoofdstad van een land dat terecht een belangrijke rol opeist in de geschiedenis van de bande dessinée, kon een uitvoerige uiteenzetting over de Italiaanse strip niet uitblijven. Los van elke pretentie om een historisch overzicht ‘van ontstaan tot heden’ te willen geven, hebben we besloten ons daarbij te concentreren op een speciiek type strip, de graphic novel, een genre dat inmiddels – ondanks haar korte bestaan – een aantal magniieke auteurs en werken heeft voortgebracht. Ons onderzoek stond onder leiding van Giovanni Russo, jarenlang een van de belangrijkste medewerkers van het grootste festival gewijd aan strips, animatieilms en videogames in Italië: Lucca Comics & Games. Realistisch of visionair, droomachtig-surrealistisch of satirisch, de nieuwe graphic novel gaat direct of indirect ook over Italië en doet dat met een grote originaliteit wat betreft verbeeldingskracht en taalgebruik. We zijn ervan overtuigd dat de lezers in de boeken van Gipi, Zerocalcare, Tuono Pettinato of Vanna Vinci, om maar een paar van de auteurs te noemen met wie Giovanni Russo ons laat kennismaken, pagina’s zullen aantrefen die in hun scherpte en spitsvondigheid bijdragen aan het begrip van het hedendaagse Italië.
CARTADITALIA N°3: NIEUWE GRENZEN VAN HET ITALIAANS WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Na de Italiaanse documentaire en het Italiaans design, de thema’s van respectievelijk het eerste en tweede nummer van de nieuwe ‘Belgische’ serie, brengt CARTADITALIA deze keer het Italiaans wetenschappelijk onderzoek in kaart. We hebben lang geaarzeld voor we deze keuze maakten, want hoe breng je die ingewikkelde materie op een eenvoudige en begrijpelijke manier over aan een publiek dat niet in die sector werkzaam is, zonder te vervallen in een overdaad aan technisch jargon? We hebben onze twijfels overwonnen dankzij een ontmoeting met Luca De Biase en Guido Romeo, die een even geniale als effectieve oplossing aandroegen, namelijk om de nieuwe grenzen van het wetenschappelijk onderzoek te illustreren door Italiaanse onderzoekers tot 40 jaar die actief zijn in vakgroepen en laboratoria van universiteiten over de hele wereld, zelf aan het woord te laten. Gesprekken met ruim zeventig onderzoekers uit onder andere Turijn, Triëst, Milaan, Rome, Genua en Lecce, en niet te vergeten de vele onderzoekers die elders in Europa, in de Verenigde Staten of in Canada werkzaam zijn, leveren een gedetailleerd en actueel beeld op van de belangrijkste gebieden van het hedendaags wetenschappelijk onderzoek dat, in overeenstemming met de cartografische ambities van CARTADITALIA, vergezeld gaat van een ‘landkaart’ van de belangrijkste centra van Italiaans onderzoek. Het overzicht geeft, ondanks de vele bekende beperkingen als gevolg van de Italiaanse politiek ten aanzien van onderzoek, blijk van de uitstekende kwaliteit van ons hoger onderwijs en van het talent van onze beste wetenschappers die overal ter wereld worden gewaardeerd om hun excellente prestaties.
CARTADITALIA N°2: ITALIAANS DESIGN. EENHEID EN VERSCHEIDENHEID
Na de Italiaanse documentaire, het thema van het eerste nummer van de nieuwe ‘Belgische’ serie, wijdt CARTADITALIA haar cartografisch onderzoek dit keer aan een creatieve activiteit die ongetwijfeld nog meer heeft bijgedragen aan de beeldvorming over Italië in de wereld, het design. Italië en design zijn, zo wordt beweerd, in zekere zin synoniem aan elkaar: geen enkel ander land heeft het ontwerp van meubels, alledaagse gebruiksartikelen, vervoersmiddelen e.d. zo doelmatig en origineel weten te verbinden met ambachtelijke kennis, artistieke creativiteit en industriële innovatie. Exemplarisch voor de actualiteit en vitaliteit van het Italiaans design is dit jaar ook de 21e editie van de Triënnale die gewijd is aan de ‘21st Century: Design after Design’ en is samengesteld door onder anderen Beppe Finessi, coördinator van dit nummer van CARTADITALIA. Beppe Finessi, docent aan de Politecnico in Milaan, heeft een aantal specialisten van naam gevraagd om per generatie en aan de hand van scholen, bewegingen, plaatsen, instellingen, uitgeverijen, archieven, tentoonstellingen, galeries en prijzen een historisch en geografisch overzicht van het Italiaans design te verzorgen. Deze bijdragen leveren samen een gedegen en actueel beeld op van een intrigerend creatief universum, dat een verhelderend licht werpt op de culturele en economische herkomst, op het allesbehalve coherente ontwikkelingstraject, op de rol van de grote meesters en op de recente trends in het nieuwe millennium... kortom een essentiële gids om een van de meest emblematische terreinen van het Made in Italy te verkennen.
CARTADITALIA N°1: FILM VAN DE WERKELIJKHEID: DE ITALIAANSE DOCUMENTAIRE 2000- 2015
Voor het eerste nummer van de nieuwe serie van CARTADITALIA hebben we als onderzoeksthema de documentaire gekozen, met als opzet een ‘live’ inkijkje te geven in de Italiaanse cultuur in wording. Enerzijds omdat de documentaire ons het middel bij uitstek lijkt waarin de creatieve energie van de hedendaagse Italiaanse film tot uitdrukking komt, anderzijds is het een unieke, dynamische vorm om het huidige Italië voor het voetlicht te brengen, hetzij vanuit realistisch oogpunt, hetzij op een visionaire en symbolische manier. Het verschijnen van dit nummer van CARTADITALIA, onder redactie van Emiliano Morreale, een van de bekendste deskundigen op het gebied van de Italiaanse cinema, docent aan de Universiteit van Turijn en directeur van de Cineteca Nazionale in Rome, valt niet toevallig samen met de eerste editie van een nieuw filmfestival, ITALIA IN DOC, gewijd aan de Italiaanse documentaire en georganiseerd door het Italiaans Cultureel Instituut in Brussel: de twee initiatieven zijn gebundeld op grond van de gezamenlijke behoefte om Europa kennis te laten maken met de meest betekenisvolle ontwikkelingen op filmgebied in ons land.
